Samochód z napędem 4×4 – co to właściwie oznacza? Czy każdy napęd na 4 koła jest taki sam? Jak działa taki mechanizm i dlaczego jest tak wyróżniamy w katalogach reklamowych przed dealerów? Jakie są wady i zalety napędu na “cztery kółka”? W tym artykule postaramy się odpowiedzieć na wszystkie najważniejsze zagadnienia związane z napędem 4×4 na przykładzie marki SEAT.
Napęd 4×4 – to taki układ napędowy, w którym automatyczne lub ręczne działania kierowcy dołączają dodatkowo napęd jednej osi, która w normalnych warunkach nie pracuje. Co to w praktyce oznacza? Oryginalny układ przeniesienia napędu 4×4, rozdziela siłę napędową na cztery koła w równych proporcjach. Ta proporcjonalność i zbilansowanie w rozłożeniu napędu w dużym uproszczeniu powoduje, że osiągamy lepsze parametry przyczepności, a także poprawiamy bezpieczeństwo samochodu w trudnych warunkach atmosferycznych, zwłaszcza na śliskiej nawierzchni.
Czy wiedzieli Państwo o tym, że to Holandia jest kolebką napędu 4×4? Holenderski przemysł motoryzacyjny po raz pierwszy rozwiązanie to wprowadził w Spykerze – samochodzie sportowym uczestniczącym w wyścigu Birmingham Hill Climb. Choć pierwsi konstruktorzy testowali rozwiązania związane z napędem na cztery kołą już w XIX wieku, to dopiero po II wojnie światowej prace nad nim nabrały rozpędu. Wcześniej pracowali nad nim m.in konstruktorzy niemiecy (m.in Porsche), francuscy czy brytyjscy. Koszty jego wdrożenia były jednak tak wielkie, że plany o napędzie przyszłości przeniesione zostały odsunięte w czasie. Dopiero II wojna światowa i zastosowanie “ćwierćtonówek” wojskowych w armii USA na szeroką skalę otworzyło oczy niedowiarkom.
Stały napęd na cztery koła jest pierwszym z nich. Tutaj moment obrotowy rozdziela się na dwie osie dzięki zastosowaniu tzw. mechanizmu różnicowego. Obecnie napęd stały 4×4 stosowany jest wśród wielu producentów na szeroką skalę m.in w samochodach Toyoty, Land Rovera czy Mitshubishi.
Napęd stały 4×4 to tylko pierwszy etap podziału, ponieważ występuje w odmianie symetrycznej i niesymetrycznej. Samochody z napędem stałym 4×4 symetrycznym mają moment obrotowy rozdzielany na dwie osie w równych proporcjach, zaś w wariancie niesymetrycznym, według spersonalizowanych potrzeb w chwili obecnej użytkownika (tzw. mechanizm różnicowy lub sprzęgło wielopłytkowe).
Kolejnym rodzajem napędu 4×4 jest napęd ręczny. Z takim wariantem mamy do czynienia kiedy jedna oś jest napędzana w sposób stały, zaś druga z wykorzystaniem dźwigni lub odpowiedniego przycisku. Jest to napęd dedykowany dla samochodów terenowych.
Trzecim, a zarazem ostatnim rodzajem napędu 4×4 jest tzw. napęd dołączany automatycznie, będący konsensusem pomiędzy napędem stałym, a tym dołączanym ręcznie. Tym co wyróżnia ten rodzaj napędu jest z pewnością to, że jest przekazywany na jedną oś, natomiast na drugą przekazanie następujące za pomocą interakcji sprzęgła wielopłytkowego.
Samochody z napędem 4×4 mają wiele istotnych zalet. Przede wszystkim jest to napęd dla mieszkańców rejonów górskich o trudnej dostępności, lub tych, którzy na co dzień przemieszczają się po ciężkich szutrowych drogach. Samochody z napędem 4×4 to gwarancja większej przyczepności. Zajedziemy z nimi do trudno dostępnych celów, jednak nie jest prawdą, że dojadą wszędzie.
Największą wadą aut z napędem na 4 koła jest bez wątpienia ekonomia. Z natury są to samochody mocno paliwożerne, co w perspektywie szalejącej inflacji może być problemem. Co więcej wszelkie naprawy aut z napędem 4×4 są kosztowniejsze niż w przypadku standardowych wersji. 4×4 oznacza więcej mechanizmów, więcej skomplikowanych rozwiązań, więcej technologii a więc i wyższe koszty utrzymania.
Kończąc rozważania w tym wątku chcieliśmy się pochylić nad rozwiązaniem jakie zastosował SEAT. Samochody tej marki wykorzystują mechanizm 4Drive z nowo opracowanym wielotarczowym sprzęgłem Haldex V generacji. Hiszpański producent szczyci się tym, że działają one hydraulicznie przenosząc moc na przednie koła, natomiast napęd na tylną oś jest dołączony tylko i wyłącznie kiedy tracimy przyczepność. To innowacyjne rozwiązanie wiąże się z kolejną zaletą SEATA. Model Leon ST może poszczycić się doskonałymi rezultatami jeśli chodzi o spalanie. Silnik TDI o jednostce mocy 105 km, zużywa według danych producenta zaledwie 4.5l/100km. Wyniki takie model osiągnął także w efekcie zastosowania nowego ustawienia geometrii kół.